5 franków SZWAJCARIA (1976) Bitwa pod Morat

w centrum monety w dwóch wierszach nominał: 5 / FR (franków); w górnym otoku: CONFOEDERATIO HELVETICA (łac. Konfederacja Szwajcarska)

w polu monety trzech żołnierzy szarżuje z pikami w lewo; w górnym i prawym otoku: MVRATVM (MURATUM łac. Morat); w lewym i dolnym otoku daty: 1476 1976

gładki z wklęsłym napisem: DOMINUS PROVIDEBIT ************* (łac. Pan dostarczy i 13 pięcioramiennych gwiazd)

???  brak danych

w obiegu

Kurt Wirth

Eidgenössische Münzstätte / Monnaie fédérale (Mennica Federalna), Berno

1976

1 506 000

Moneta okolicznościowa o nominale 5 franków z 1976 r. upamiętnia 500-lecie Bitwy pod Morat (Murten). W roku 1476 książę Burgundii Karol Zuchwały zapragnął podporządkować sobie kantony Szwajcarskie i wysłał jedną z najnowocześniejszych armii ówczesnej Europy w kierunku Berna. Ze względu na to, że armia prowadziła artylerię Burgundczycy musieli wybrać łagodnie ukształtowaną drogę prowadzącą przez miasto Morat. Po dotarciu do tego miasta armia zaczęła je oblegać. W czasie przemarszu Burgundczyków kantony Szwacjarskie naprędce zorganizowały własną armię dorównującą liczebnie Burgundczykom. Armia ta 22 czerwca 1476 r. zaatakowała od tyłu Burgundczyków oblegających Morat i wybiła 1/3 żołnierzy wroga. Po tej klęsce Księstwo Burgundii przestało się liczyć w Europie i już rok później zostało wchłonięte przez Francję. Szwajcarzy natomiast przeszli zwycięsko poważną próbę sojuszu wojskowego kantonów. Uzyskali też prestiż i szacunek państw europejskich, co oddaliło na długie lata groźbę ataku sąsiadów na Szwajcarię.

Monety tego typu były pierwszymi pięciofrankówkami z wklęsłym napisem na rancie. Najprawdopodobniej ruch ten miał na celu oszczędności czasu produkcji. Decyzja okazała się jednak nietrafiona, ponieważ wklęsły napis jest zdecydowanie łatwiej podrabiany. Do obiegu trafiło tak wiele fałszywych monet, że pomysł porzucono. Standardowe monety pięciofrankowe z popiersiem pasterza i wklęsłym napisem na rancie wycofano w 2004 r. Monety okolicznościowe pomimo wklęsłego napisu uznano za bezpieczne i wszystkie pozostały oficjalnie w obiegu.

Łacińska inskrypcja "Dominus Providebit" została umieszczona na szwajcarskich monetach po raz pierwszy w 1716 r. Wg źródeł oficjalnych pochodzi ona prosto z łacińskiej wersji Księgi Rodzaju (22,8), w której Abraham mówi do swojego syna Izaaka: "Deus providebit sibi victimam holocausti, fili mi", co w oficjalnym polskim tłumaczeniu brzmi: "Bóg upatrzy sobie jagnię na całopalenie, synu mój". Nie śmiemy tłumaczyć tłumaczeń biblii, ale wydaje się, że w Starym Testamencie słowa "Dominus Providenti" użyte są raczej w sensie "Pan dostarczy... sobie ofiarę". Również słowo "Domini" użyte przez Szwajcarów zamiast oryginalnego "Deus" wskazuje na inne pochodzenie frazy. Słowa "Domini providenti" stały się w XVI w. mottem cesarza rzymskiego Maksymiliana II, ale w sensie dosłownym jako "Pan dostarczy... kiedykolwiek będzie ludziom czegokolwiek brakować". I to właśnie w ten niebiblijny sposób odczytują te słowa Szwajcarzy. Trzynaście gwiazd towarzyszących inskrypcji nie posiada głębszego sensu poza wypełnieniem długości rantu znakami - stwierdził w 1889 r. Edmund Platel, dyrektor mennicy w Bernie.