WIELKA BRYTANIA (1945-1971) - funt szterling [GBP]

1 funt = 20 szylingów = 240 pensów

Funt brytyjski zwany częściej funtem szterlingiem [GBP] jest najstarszą aktualną walutą świata. Za jej początek uznaje się dzień 27 lipca 1694 r. kiedy nowopowstały Bank Anglii udzielił pierwszej pożyczki królowi Wilhelmowi III Orańskiemu. Niedługo potem w obiegu pojawiły się pierwsze banknoty brytyjskie wyemitowane przez Bank Anglii, który stał się bankiem centralnym Królestwa Wielkiej Brytanii w 1707 r. Funt był jednostką rozrachunkową opartą na srebrze i od 1526 r. oznaczał 373.24 g srebra, czyli jednostkę masy znanej już w X-wiecznej Europie jako funt trojański (funt z miasta Troyes, Francja). Podział funta na 20 szylingów lub 240 pensów został zaadoptowany jeszcze przed XI wiekiem na wzór francuskiego liwra (zwanego też karolińskim funtem) wprowadzonego przez Karola Wielkiego w VIII w. Przydomek "szterling" używano do określenia srebra o najwyższej jakości ustalonej po raz pierwszy oficjalnie w 1158 r. przez króla Henryka II Plantageneta na 92.5% srebra w stopie metalu użytego do produkcji monet. W przeciągu następnych wieków ustalona zawartość srebra w funcie szterlingu [GBP] malała, ale aż do 1816 r. srebro było podstawą wartości funta. Tego roku wprowadzono złoto jako podstawę, a dokładniej 7.3 g złota za funta, co odpowiadało wówczas wartości 4.85 dolara amerykańskiego [USD]. Rok później w obiegu pojawiły się pierwsze 22-karatowe suwereny, które zdominowały wymianę handlową w Imperium Brytyjskim na kolejny wiek. Związanie funta ze złotem zawieszono dopiero w 1914 r. gdy wybuchła I wojna światowa.

W przededniu wojny funt szterling [GBP] był jedną z najsilniejszych walut świata. Wielka Brytania wojnę wygrała, ale cena zwycięstwa była wysoka. Podczas wielkiego kryzysu w 1931 r. funta zdewaluowano o prawie 25%. Kryzys II wojny światowej dotknął funta po raz kolejny. W 1940 r. funta związano z dolarem amerykańskim [USD] w stosunku 1 GBP do 4.03 USD. Po wojnie, 19 września 1949 r. rząd brytyjski zdewaluował funta do wartości 2.80 USD, którą jednak uznawano za zbyt wysoką nawet w latach 60. Dopiero 18 listopada 1967 r. stosunek funta szterlinga do dolara ustalono na 1 GBP do 2.40 USD. W formalnym obiegu nie było już wtedy monet srebrnych. Ostatnie monety wysokiej próby Ag925 wybito w 1919 r. Wówczas funt szterling zawierał ok. 105 g srebra. Odtąd próba monet spadła o niemal połowę do Ag500, a w 1946 r. uznano, że i ta próba jest zbyt wartościowa. Monety o wyższych nominałach zaczęto produkować z miedzioniklu. Pomimo stopniowej degradacji waluty funt szterling [GPB] pozostał jedną z najważniejszych walut świata, ale też najbardziej skomplikowanych w codziennych przeliczeniach. Dyskusja o wprowadzeniu systemu dziesiętnego, na którym oparta jest dziś każda waluta rozpoczęła się już w 1849 r., ale jej efektem była tylko dodatkowa moneta - 2 szylingi, będąca dziesiątą częścią funta. Funt szterling [GBP] został zdecymalizowany dopiero 15 lutego 1971 r., a część monet funta dwunastkowego przetrwała w obiegu aż do lat 90.

Monety Wielkiej Brytanii w systemie dwunastkowym obowiązującym do 15 lutego 1971 r.: